Daar iedere plantage of plaats op zich bijzonder of uniek te noemen is, is het vaak moeilijk om aan te geven waaróm een plaats apart is, maar de 5 hieronder genoemde plantages vallen wat ons betreft extra op.
De bijzonderheid zit in de naam, het erfgoed, de oorspronkelijke eigenaar of de uiteindelijke bestemming die de plantage of plaats heeft gekregen.
Wanneer je de Suriname rivier opvaart, kom je de volgende plaatsen, die aan een of meerdere van de bovenstaande beschrijvingen voldoen, in deze volgorde tegen: Plantage Peperpot als eerste en Plantage Worsteling Jacobs als laatste.
- Plantage Peperpot
- Plantage Laarwijk
- Plantage Santa Barbara
- Plantage groot Chatillon
- Plantage Worsteling Jacobs
1. Plantage Peperpot
Deze plantage is bijzonder vanwege de oudheid, de eerste Nederlandse eigenaar en het overgebleven erfgoed.
Peperpot is van oorsprong een Engelse plantage, opgezet in de Engelse periode. (1651-1667) De precieze start/begin/ontstaansdatum is niet bekend, maar ligt waarschijnlijk tussen 1651 en 1660.
De bekende Simon van Halewijn https://nl.wikipedia.org/wiki/Simon van Halewijn, die bewindhebber bij de West-Indische Compagnie, burgemeester van Dordrecht, plantage-eigenaar in Suriname en gezant in dienst van de Engelse koning Willem III van Oranje was, vluchtte in 1696 na zijn ontsnapping uit Slot Loevestein naar Suriname, waar hij plantage Beaumont opzette.
Hij was in de jaren erna ook eigenaar van onder andere Plantage Peperpot, Puttenzorg, Mopentibo, La Liberté en het Ylant.
Het gerestaureerde erfgoed, waaronder de directeurswoning, de koffiedroogloods en fabriek, zijn bijzonder (fraai/mooi/indrukwekkend) om te zien.
2. Plantage Laarwijk
Het bijzondere van Laarwijk is dat de plantage nog steeds wordt bewoond en dat de kenmerken van een oude plantage nog steeds zichtbaar zijn.
De sluizen, vaar- en loostrenzen zijn bewaard gebleven zoals ze waren aangelegd in de koloniale periode.
Ondanks de roerige geschiedenis, de bereikbaarheid en het achterlopende onderhoud, is de plantage intact en wordt er gewoond en gewerkt.
3. Santa Barbara
Hoewel deze plantage geheel is overgroeid en moeilijk herkenbaar is in het voorbijvaren (de plantage is net als Laarwijk alleen per boot bereikbaar), weten de lokale bewoners toch de ingang van de sluiskreek te vinden.
In 2001 heeft P. Dikland van KDV architecten https://kdvarchitects.com/met bewoners van Laarwijk de plantage bezocht en de restanten van de molenkom, het tandrad en de steunmuur aan de rivierzijde, in kaart gebracht.
Het bijzondere is dat deze plantage in de koloniale periode met een getijdenmolen werkte om het suikerriet te persen, in plaats van een beestenmolen of stoommachine.
Een getijdenmolen is een watermolen die wordt aangedreven door het tij. Bij vloed wordt een bassin gevuld en bij eb geleegd. Wanneer het water uit het bassin vloeit, stroomt het langs de molen en zet daarbij het waterrad in beweging. (bron Wikipedia)
4. Groot Chatillon
Plantage Groot Chatillon is een voormalige suikerplantage en in 1896 door bisschop Wulfingh aangekocht om er een afzonderingsoord voor melaatsen te stichten, een zogenaamde leprozerie.
Het was de grootste van de drie instellingen voor leprozen in Suriname.
De plantage had het karakter van een dorp, waar in de ¨hoogtijdagen¨ meer dan 325 patiënten werden gehuisvest/verzorgd.
Het bijzondere was dat er naast een winkel, twee kerkjes en een gevangenis ook een spoorlijn was voor transport van goederen en patiënten.
2. Plantage Worstelling Jacobs
Een bijzondere naam voor een plantage, die verwijst naar een gebeurtenis in het Bijbelboek Genesis. Jacob worstelde aan de rivier de Jabbok met een engel (Gen. 32:24) en (Genesis 32:30 ik heb God gezien van aangezicht tot aangezicht) en raakte gewond aan zijn heup waardoor hij kreupel werd. Na deze worsteling kreeg hij een nieuwe naam: Israël.
In de koloniale tijd was deze plantage voornamelijk in gebruik als steenslag en houtplantage.
Tegenwoordig is er op de plantage een glamping https://www.seliba.nl/ (Seliba betekent in het Surinaams, langs de rivier)
Waarom is watertransport zo belangrijk voor de plantage?
In een eerder blog, hebben we uitgelegd waarom Laarwijk een eiland/gedeelte van een eiland is. Met aan de voorzijde de Suriname Rivier, en aan de achterzijde de Pauluskreek, is de plantage/zijn de plantages geheel omgeven door water. Het is dus niet zo vreemd dat...